Mendel Grzegorz
Badania nad mieszańcami roślin
TYTUŁ:
Badania nad mieszańcami roślin
PODTYTUŁ:
AUTOR:
Mendel Grzegorz
TŁUMACZ/REDAKTOR:
Wolska W. (z wyd. E. Tschermaka)
WYDANIE:
pierwsze
MIEJSCE WYDANIA:
Warszawa
DRUKARZ/WYDAWCA:
Gebethner i Wolff / Wydanie z Zapomogi Kasy Pomocy dla Osób Pracujących na Polu Naukowem im. D-ra Józefa Malinowskiego
DATA WYDANIA:
1915
ILOŚĆ TOMÓW:
ILOŚĆ STRON:
[2], 67, [3]
ILUSTRACJE/TYPOGRAFIA:
FORMAT:
24 cm.
OPRAWA:
brosz. wyd.
STAN ZACHOWANIA:
naderwania grzb. po naprawie introlig., naderwania brzegów okł.
UWAGI:
Zawiera także dodatek: "Uwagi. Przypisy E. Tschermak'a."
O AUTORZE / KOMENTARZ:
Po serii eksperymentów ze sztucznym zapłodnieniem roślin, przeprowadzonych w latach 1856-63, Mendel ogłosił wyniki swoich prac w zaledwie 45-stronicowej pracy, która w 1866 roku ukazała się w Verhandlungen des Naturforschenden Vereins in Brunn (Rozprawy Towarzystwa Przyrodniczego w Brnie). Z 40 nadbitek, które kazał sporządzić, jedną wysłał do Karla Nagelego, a drugą do Antona Kernera – żaden z tych uznanych botaników nie docenił jednak pracy Mendla. Jedynie W.O. Focke zacytował Mendla w dziele Pflanzenmischlinge (Mieszańce roślinne, 1868). Tym samym odkrycie Mendla pozostało bez wnikliwego komentarza przez z górą następnych trzydzieści lat, aż do roku 1900, kiedy to Hugo de Vries z Amsterdamu, Carl Correns z Tybingi i Erich Tschermak z Wiednia, w efekcie samodzielnie prowadzonych badań, doszli do podobnych wniosków nt. reguł dziedziczenia. Wszyscy oni opublikowali wyniki swych badań w 18. tomie Berichte der Deutschen Botanischen Gesellschaft (Sprawozdania Niemieckiego Towarzystwa Botanicznego) w 1900 roku. Wszyscy oni też dotarli do pracy Mendla już po opublikowaniu własnych rozpraw – De Vries znalazł cytat z publikacji Mendla w wykazie literatury L. Baileya, Tschermak i Correns zwrócili uwagę na cytat w pracy Fockego. Correns wprowadził funkcjonujące do dzisiaj określenie „prawa Mendla”. Niemal natychmiast Tschermak doprowadził do wznowienia pracy Mendla w dziele Ostwalda Klassiker der exakten Wissenschaften (Klasycy nauk ścisłych, 1901) – powyższe polskie tłumaczenie, przygotowane 14 lat później, jest zapewne oparte na tym właśnie wydaniu.
W ten oto sposób - w wyniku konsensusu trzech uczonych z początków XX wieku, którzy obiektywnie ocenili pierwszeństwo augustiańskiego mnicha – Mendel znalazł należne mu miejsce w dziejach nauki.
Powody zlekceważenia pracy Mendla przez współczesnych pozostaną w sferze domysłów. Choć opracowana przez Mendla w 1866 roku teoria dziedziczenia cech była brakującym ogniwem w badaniach Darwina, genetyka musiała czekać na syntezę z teorią ewolucji kolejne półwiecze. Sam Darwin, publikując w 1859 roku O pochodzeniu gatunków zadowalał się następującym stwierdzeniem: „Praw rządzących dziedziczności przeważnie nie znamy...” (Darwin [1959] s.25). Umierając w 1882 wiedział o zagadnieniu mechanizmów dziedziczenia niewiele więcej, choć rozwiązanie Mendla było na podorędziu od połowy lat sześćdziesiątych XIX stulecia – sam Darwin miał ponoć w ręku pracę Focke’go, cytującą Mendla, lecz nie czytając jej, przekazał swój egzemplarz innemu przyrodnikowi angielskiemu, piszącemu akurat artykuł o mieszańcach do Encyklopedii Brytyjskiej (Skowron [1963] s. 104).
Więcej informacji na temat Mendla, mendelizmu i niuansów historii nauki: (Magdefrau [2004] s. 243-256); (Punnet [1913]); (Skowron [1963] s. 103-106).